Dylan Davies – Penbryncoch

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Cymraeg Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Dylan...

Mae Dylan Davies yn ffermio ar y cyd hefo’i deulu yn Penbryncoch, Parc, Y Bala. farms along side his family at Penbryncoch, Parc, Bala. Mae nhw’n recordio perfformiad 200 a ddefaid mynydd allan o’r ddiadell o 1200. Mae’r defaid yn pori ar fynydd sy’n codi at 1000 o droedfeddi, felly, mae’n hanfodol iddo fod y defaid yn rhai gwydn ag effeithlon sy’n gallu edrych ar ol ei hun ar y mynydd a magu wyn heb ddibynnu ar fewnbynnau. 

Mae gallu mamol y defaid yn bwysig iawn yma ag i gadw system effeithlon, mae Dylan yn edrych ar nodweddion cig a charcas ei wyn. Ei nod yw i gynyddu y nifer o wyn sy’n cael ei gorffen ar borfa ar y fferm gad gadw costalu lawr, ag hefyd i gael yr wyn yma wedi gorffen a’i gwerthu yn gynt. 

Yn 2022, am y tro cyntaf, mae Dylan yn gwerthu hyrddod yn arwerthiant Prohill yn Aberystwyth. 

Gareth a Catrin Price

Brid o ddefaid – North Country Cheviot, Hill Type

Darganfyddwch ragor am Gareth a Catrin...

Mae Catrin a Gareth Price yn ffermio 450 erw ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog ag yn cadw ei defaid ar dir comin y Mynydd Du. Drwy Gynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru, dechreuodd y ddau recordio perfformiad ei diadell o ddefaid ‘North Country Cheviot’. Maen’t wedi magu diadell bur o ddefaid Cheviot ers dros 10 mlynedd ag wedi profi llwyddiant yn y Sioe Frenhinol yn Llanelwedd. Mae’r brif ddiadell yn cael ei recordio heb y ddefnydd o dechnoleg DNA.

Er fod gallu mamol y defaid yn allweddol i lwyddiant y ddiadell a’i gallu i berfformio ar y mynydd, mae Gareth a Catrin hefyd yn awyddus i wella pwysau a safon carcas ei wyn gorffennedig ag felly yn canolbwyntio ar y nodweddion bridio yma hefyd.

“Ymunon ni a’r cynllun hyrddod mynydd gan ein bod yn awyddus i gael ffeithiau a gwybodaeth dibynadwy am berfformiad ein defaid. Mae hyn yn galluogi ni i wneud penderfyniadau gwell wrth ddewis defaid i fridio ohonnynt a hefyd i gadw diadell sy’n gwneud elw ag yn gynaliadwy”.

Mi fydd hyrddod gan Gareth a Catrin yn arwerthiant Prohill am y tro cyntaf yn 2022.

Dafydd Harries – Llwynfron

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Dafydd...

Mae Dafydd Harries yn cadw defaid a gwartheg ar ei fferm deuluol, Llwynyfron, Llangadog. Mae
ganddo 3 diadell yn pori y Mynydd Du ag mae’n recordio perfformiad un ohonnynt. Mae’r defaid
yma yn fath ‘wedi gwella’ sy’n gyfuniad o Llanddyfri a Brecknock Hill Cheviot. Mae rhain yn ddefaid
oddeutu 50 – 60kg ag yn sganio ogwmpas 140%.
Mae rhan fwyad o wyn o’r fferm yn cael ei gwerthu yn dew rhwng 36 a 42kg a cadwir yr wyn banyw
gorau I fagu.
Drwy recordio, gobeithia Dafydd fagu wyn sy’n gorffen yn gynt ag yn drymach wrth adnabod y defaid
sy’n perfformio orau yn ei system. Mae hefyd yn ceisio cynyddu ei gyfradd sganio tra’n cadw maint y
ddafad yn sefydlog a rhedeg system effeithlon.
Mae hyrddod o Llwynyfron wedi cael ei gwerthu drwy farchnadoedd Tregaron a Llanddyfri ag yn 2022, mi fydd grwp o hyrddod yn sel Prohill, Aberystwyth. 

Paul Davies – Llatho

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Paul...

Mae Paul a Heidi Davies yn ffermio Llatho yn Hundred House ger Llanfair ym Muallt. Yno gystal a’r
prif ddaliad, mae nhw yn rhentu peth tir ag yn pori 3500 erw o dir comin. Ganddyn nhw 1100 o
ddefaid yn Llatho gan gynnwys diadell fasnachol o ddefaid Aberfield a Mule Gymraeg sy’n cael ei
croesi hefo hyrddod Texel.

Ar y cyd hefo’r ddiadell yna, mae 320 o ddefaid Cymreig Talybont a Tregaron a’i perfformiad yn cael
ei recordio fel rhan o Gynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru. Mae’r defaid yma yn wydn ag yn
pwyso rhwng 48 a 50kg, ar hyn o bryd mae nhw’n sganio ar 130% ac yn wyna ty allan drwy mis Ebrill.
Mae’r defaid yn cael ei wyna mewn grwpiau a’i symud yn wythnosol. Caiff defaid a wyn ei marcio i
nodi yr wythnos geni – un o ofynion recordio perfformiad sy’n sicyrhau fod pwysau ayyb yn cael ei
addasu yn gywir wrth greu’r gwerthoedd bridio tybiedig (EBVs) – cyn ei symud i’r mynydd.

Mae Paul yn awyddus i greu ddiadell fridio o safon uchel, credai yn gryf fod hi’n bwysig cael bridio’r
mamogiaid yn gywir a fod perfformiad yr wyn yn dilyn. Mae wastad wedi bod hefo trefn llym iawn
wrth ddewis defaid i fagu ohonnynt, mae’n asesu cyflwr y defaid (BCS) yn rheolaidd ag yn gwaredu
ag unrhyw rai sy ddim yn cadw ei cyflwr ar y mynydd. Mae hyn y ryn fath wrth fagu hesbinod, mae
nhw’n gwario y gaeaf yn Malvern cyn dychwelyd i’r mynydd yn Llatho yn mis Mawrth, ni fydd
unrhyw wyn banyw sy ddim yn addas i fagu ohonnynt yn yr Hydref yn cael ei cadw. Defnyddia Paul
dechnoleg DNA i adnabod y llinellau bridio sy ddim yn perfformio yn dda ar y mynydd a gwaredu a
defaid o’r linell yma yn nghynt, gan gadw ei ddiadell yn effeithlon.

Wrth recordio perfformiad y defaid, mae gan Paul llawer mwy o wybodaeth wrth law wrth ddewis
defaid magu. Golyga hyn ei fod yn gallu gwneud penderfyniadau mwy manwl ag adnabod y defaid
fydd yn cyflawni ei ofynion. Mae’n canolbwyntio ar rinweddau mamol y defaid i sicyrhau y byddan
yn famau gwych ag hefyd er mwyn cynyddu ei gyfradd sganio ychydig heb golli gwydnwch y defaid
nag achosi iddyn nhw fynd yn rhy fawr.

Mae rhai wyn yn cael ei gwerthu yn fyw drwy farchnad Llanelwedd ag eraill i ladd-dy Randall-Parker
gan ladd allan rhwng 15 a 16kg ar y bachyn. Er mwyn cadw costau i lawr, mae Paul yn defnyddio cyn
lleied o ddwysfwyd a phosib gyda’r nod o orffen yr wyn ar borfa, cnydau gwraidd neu ‘herbal leys’.
Wrth gysidro iechyd y ddiadell, mae Paul o’r feddylfryd fod atal yn well na gwella. Gan fod y defaid
yn pori yn gymysg a diadelloedd eraill ar y comin, mae’n ei brechu yn erbyn clefydion Toxoplasmosis,
erthyliad Enzootig ac mae nhw hefyd yn derbyn brechiadau Heptavac. Mae’r defaid yn cael profion
gwaed i asesu lefelau ‘trace elements’ ag yn derbyn bolws cyn wyna. Mae unrhyw ddefaid gwag
adeg sganio yn cael ei profi er mwyn canfod unrhyw broblemau iechyd cyn gynted a phosib.

Edrychwn mlaen i groesawu Paul a grwp o hyrddod Llatho yn arwerthiant Prohill Aberystwyth yn mis
Medi am y tro cyntaf yn 2022.

 

Colin Evans – Nant Moch

Ffon – 07967 328691

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Colin...

Yn Ionawr 1997, dechreuodd Colin Evans a’i wraig Rhian, ffermio Nant Moch. Mae’r fferm rhwng 600 a 900 troedfedd uwch lefel y mor ar mae’r Mynydd Du ger llaw yn codi 1600 o droedfeddi. Mae buches o Wartheg Duon Cymraeg yn cael ei cad war y cyd hefo diadell o ddefaid mynydd Cymraeg.

Er and yw’r fferm yn cael ei rheoli mewn dull organig, mae Colin yn defnyddio cyn lleied o fewnbynnau ag y gallith yno. Mae ffermio cynaliadwy yn ran mawr o ethos Colin, cydweithio gyda natur tra’n cynhyrchu cig oen a chig eidion o safon uchel. Mae’r fferm yn ran o gynllun Glastir uwch ag fel rhan ohonno, mae ardaloedd nythu Cornicyllod ar y fferm a ‘cover crops’ argyfer bywyd gwyllt yn ran hanfodol o system y fferm. Maen’t hefyd yn hau ‘herbal leys’ a million coch I gynyddu ffrwythlondeb y tir.

Yn mis Mehefin, pan mae’r defaid ag wyn yn ol ar y mynydd wedi wyna, mae’r gwartheg yn dod lloia. Mae’r lloi gwryw gorau yn cael ei magu yn deirw a’r gweddill unai yn cael ei gwerthu yn stor neu ei pesgu adref. Mae heffrod hefyd yn cael ei cadw a rhai ei gwerthu I fagu.

Mae’r math defaid yn Nant Moch wedi addasu dros y blynyddoedd ag mae nhw wedi ei magu i ffynnu ar y mynydd yno. Dros y blynyddoedd. Mae Colin wedi symud ei ffocws o geisio magu defaid trwm gan ei fod yn gweld y system yma yn rhy gostus. Golyga yn amal fod y defaid yn fwy ag yn fwy llwglud a chostau bwydo a tack i’w cadw dros y gaeaf yn ormod. Bellach. Mas=e’n canolbwyntio ar fagu defaid sy’n ffynnu ar y mynydd am 9 mis o’r flwyddyn a dim ond yn dod lawr adeg wyna, cneifio a hyrdda. Mae nhw’n ddefaid tua 48kg sy’n siwtio’r amodau a’r system i’r dim. Dydyn nhw ddim yn derbyn dim gwair na sulwair na dwysfwyd, dim ond ychydig o flociau ar y mynydd dros y gaeaf i gynnal lefelau mineralau y deifaid. Ar ol sganio yn mis Ionawr, Mae pob dafad yn mynd yn yn ol i’r mynydd gan gynnwys rheini sy’n cario efeilliaid a tripled – teimla Colin fod ei cadw nhw ar dir isel yn mynd yn groes i’r graen wrth iddo ddatblygu diadell wydn.

Mae’r wyn yn cael ei dyfnu yn yr Hydref ag yn cael ei cadw mewn i orffen yn mis Ionawr. Adeg yma, mae nhw yn cael dwysfwyd ag caen’t ei gwerthu drwy mis Mawrth ag Ebrill ar bwysau o 39kg ar gyfartaledd. Does ddim tir addas ar gael yn Nant Mochi  orffen yr wyn ar borfa. Mae 20 o’r wyn gwryw gorau yn cael ei cadw i werthu fel hyrddod blwydd y flwyddyn ganlynol.

Mae’r data sy’n dod o’r broses o recordio perfformiad y defaid wedi dod yn ran pwysig o’r broses o ddewis stoc magu y Colin, mae’n galluogi iddo weld ‘o dan y croen’, “allen i weld faint o gywir yw’r danedd a faint o dynn yw’r gwlan, ond mae mesuriadau fel dyfnder braster a’r cig dros y lwyn yn bwysig iawn i ni pan yn dethol stoc m agu. Wedi cael GBTau (EBVs) i wyn llynedd, roedden ni’n gallu dewis wyn banyw i’w cadw gan ddefnyddio y data i gefnogi ein asesiad gweledol”. Defnyddwyd yn ryn broses wrth ddewis wyn hyrddod i’w cadw, “sylwon ni fod yr wyn hefo gwerth bridio uchel am dyfiant ddim yn deip oedd yn siwtio’r fferm. Gan edrych yn fanylach ar y ffigyrau, yr wyn yn y 25% uchaf am dyfiant hefo lefel o fraster a cig da oedd y rhai oedd yn siwtio yn well”. Mae’r defnydd o dechnoleg DNA yn y ddiadell wedi bod yn agoriad llygad iddynt gan ei bod bellach yn gweld yn bendant sawl oen mae pob hwrdd wedi gynhyrchu a pa linellau bridio sy’n fwyaf addas i’r system. Nod Colin yn y pen draw yw gael diadell o ddefaid hefo indecs Gymreig yn y 25% uchaf sy hefyd yn ddefaid sy’n ffynnu ag yn addas i’r fferm.

Peter James – Hafod y Pant

Ffon – 07792 453183

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Tregaron

Darganfyddwch ragor am Peter...

Peter James yw’r degfed genhedlaeth o’i deulu i gael y denantiaeth i fferm Hafod y Pant, Cynghordy ger Llanddyfri. Mae’r fferm yn estyn i 1500 troedfedd ag yma, mae Peter a’i dad yn cadw buches o wartheg biff a 950 o ddefaid. Ers 2020, mae perfformiad 300 o’r defaid wedi cael ei recordio drwy ddefnyddio ‘DNA shepherding’.

Roedd y defaid gwreiddiol ar y fferm yn ddefaid pen gwyn, wedi gwella hefo ychydig o fridio Cymraeg Tregaron. Er mwyn magu dafad oedd yn fwy addas i’r amodau heriol ar y mynydd a fyddai’n gallu perfformio ar borfa a cnydau gwraidd, cychwynodd Peter groesi ychydig o ddefaid Cymraeg Sir Feirionnyd hefo defaid ‘South Country Cheviot’ yn y ddiadell. O ganlyniad, mae ganddo bellach ddafad wydn 45 i 50kg sy’n ffynnu yn Hafod y Pant.

Mae Peter yn yndrechu’n galed i wella ei ddefaid a’r borfa ar y fferm, Wrth iddo wneud ei welliannau, mi fydd ffigyrau perfformiad y defaid yn help mawr iddo wrth wneud penderfyniadau bridio at y dyfodol a gwella effeithlonrwydd ei ddiadell. Yno gystal a’r gwydnwch, mae’n bwysig iddo fod defaid yn para ag mae’n edrych yn fanwl am ddefaid hefo danedd da I allu byw ar gnydau gwraidd wrth nesau at wyna. Mae hefyd yn edrych i gadw cyfradd sganio ogwmpas 130% heb gynyddu maint y defaid.

Yn y gorffennol, roedd wyn yn cael ei gwerthu yn gymharol ysgafn drwy’r farchnad fyw. Mae’n anelu i wella safon yr wyn, ag erbyn hyn, mae rhan helaeth o’i wyn yn cael ei gwerthu yn dew rhwng 37 a 38kg. Mi fydd y broses o recordio yn galluogi Peter i adnabod y defaid yn y ddiadell sy’n perfformio ar y lefel mae’n ddiwgsyl.

Yn 2022, mi fydd yna grwp o hyrddod o Hafod y Pant yn cael ei cynnwys yn arwerthiant Prohill yn Aberystwyth a grwp o hyrddod heb ei recordio hefyd yn farchnad Rhayadr.

Darren a Sian Hayward – Ysguborgoch

Ffon – 07967 193516

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Duon Cymreig

Darganfyddwch ragor am Darren a Sian...

Mae Darren Hayward a’i wraig, Sian wedi bod yn recordio ei diadell pedigri o ddefaid mynydd duon Cymreig drwy Cynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru ers 2020. Yno gystal a’r ddiadell bedigri, mae nhw hefyd yn croesi rhai o’r defaid hefo hyrddod wyneblas Caerlyr I gynhyrchu defaid ‘Mule’.

Mae Darren a Sian wedi gwerthu hyrddod pedigri yn y gorffennol I fridwyr eraill yn y gymdeithas, gan fridio yn benodol am rinweddau sy’n nodweddiadol o’r brid. Mae Darren yn egluro mae dim ond oddeutu 5% o’i wyn gwryw mae o’n gysidro I fod yn cyraedd y safon angenrheidiol i werthu fel hyrddod pedigri. Er mwyn cael y gorau allan o’r ddiadell, mae nhw hefyd yn gwerthu bocsys cig o’r fferm. I gyflawni gofynion ei cwsmeriaid am wyn mwy, mae’r ddau wedi dechrae edrych ar rinweddau mwy masnachol ei wyn ac yn ceisio magu wyn mwy a thrymach, heb golli nodweddiadau a’r ‘teip’ o ddafad sy’n cael ei magu yn Ysguborgoch. Gan ddefnyddio technoleg DNA a recordio perfformiad, mae ganddynt lu o wybodaeth ychwanegol ar gael I helpu adnabod y defaid sy’n magu orau iddynt.

Mae wyn Ysguborgoch I gyd yn cael ei gorffen ar borfa, dim ond cynwyna fydd oeth dwysfwyd yn cael ei roi I’r defaid beichiog. Er and ydy’r fferm yn uchel, golyga priddoedd tenau a glawiad uchel fod amodau tyfu yn heriol yma, felly, mae defaid bach, effeithlon yn gweithio orau. Yn yr Hydref, dydi’r defaid ddim yn pwyso mwy na 45kg ag maen’t yn sganio ar gyfradd rhwng 150 a 165%.

Mae’n ddiadell gaedig, cedwir 60 o wyn banyw yn flynyddol hefo gwerth bridio tybiedig (EBV) dros 80. Caiff yr wyn sy ddim yn gwneud cystakl yn y system ei croesi hefo hyrddod cig, dim ond tua 25 o wyn fydd yn cyraedd y safon I fagu yn bedigri erbyn y gwanwyn olynol.

Mi fydd hyrddod o Ysguborgoch ar gael yn sel Prohill am y tro cyntaf yn 2022 ag mae Darren hefyd yn profi ffrwythlondeb yr hyrddod cyn ei gwerthu.

Gwion Owen – Hendre Arddwyfaen

Ffon – 07919 338820

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Gwion...

Mae Gwion Owen yn cadw diadell o 2500 o ddefaid yn Hendre Arddwyfaen ger Cerrigydrudion. Wedi gweld y manteision o recordio perfformiad yn ei fuches o wartheg Stabiliser ers dros ugain mlynedd, roedd yn awyddus i ddefnyddio y ryn ethos fasnachol wrth fridio defaid hefyd. Felly, yn 2021 mi gymerodd y cyfle i recordio rhan o’I ddiadell Gymraeg drwy Gynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru.

Mae Gwion yn ymwybodol o’r cynnydd diweddar mewn costau fel dwysfwyd a gwrtaith ag yn edrych am ffyrdd o gadw costau i lawr yn ei fusnes. Mae’n anelu gorffen ei wyn i gyd i 40kg ar borfa yn unig erbyn canol mis Hydref. Fydd unrhyw wyn sy ar ol erbyn hynnu yn cael ei gwerthu fel wyn stor i arbed porfa erbyn y Gwanwyn. Er mwyn llwyddo yn y system yma, mae’n magu math o ddafad sy’n effeithlon, sy’n sganio o gwmpas 165% heb fod yn rhy fawr a chostus i’w chadw dros y gaeaf. Mae’r defaid felly yn groesiad rhwng dafad pen wen, wedi gwella a dafad mynydd Gymraeg wydn.

Mae’r croesiad yma yn addas iawn i system Gwion ag wrth recordio perfformiad, fydd ganddo wybodaeth defnyddiol iawn wrth law pan yn dewis defaid i fridio ohonnynt yn y dyfodol.

Pan ddaeth yn ran o’r cynllun hyrddod mynydd, roedd Gwion yn awyddus i weld potansial ei stoc a defnyddiodd 11 hwrdd hefo EBVs uchel iawn yn ei flwyddyn gyntaf – rhai magwyd adre a rhai o fridwyr eraill y cynllun. Mae hyn wedi rhoi blaen iddo wrth ddarganfod pwy hyrddod sy’n perfformio yn dda yn Hendre Arddwyfaen a pwy rai sy ddim.

Mae wyn banyw wedi cael ei gwerthu o’r fferm ers blynyddoedd, ag er nad ydi Gwion yn bwriadu gwerthu hyrddod eleni, mae’n croesawu’r cynydd o hyrddod mynydd sy wedi ei recordio mewn amgylchiadau masnachol ag yn edrych ymlaen i werthu hyrddod yn y dyfodol agos.

Tom Evans – Pendre 

Ffon – 07812 375943

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron

Darganfyddwch ragor am Tom...

Mae Tom Evans a’I deulu ifanc yn ffermio Pendre yn Llanfihangel y Creuddyn. mae’r defaid sy’n cael ei recordio yn fath Tregaron, mae nhw yn ddefaid maint canolig ogwmpas 65kg ag yn sganio o gwmpas 159%. Yno gystal a rhain, mae Tom yn cadw diadell o ddefaid Penfrith a defaid croes.

Mae lleihau y defnydd o ddwysfwyd yn bwysig iawn i Tom. Ddim ond y defaid sy’n cario efeilliaid fydd yn derbyn dwysfwyd a hynnu ddim ond am gyfnod byr yn arwain at wyna yn mis Mawrth ag Ebrill. Mae’n gwerthu ei wyn wedi pesgu ar borfa yn unig ag yn anelu am bwysau o 18.5kg ar y bachyn.

Mae Tom hefyd yn ofalgar iawn o iechyd y ddiadell ag yn brechu yn erbyn Enzootic abortion, footrot ag mae’r defaid I gyd wedi brechu hefo Heptavac P.

Dechreuodd Tom recordio perfformiad y defaid drwy gynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru yn 2020. Roedd o yn awyddus I wella ansawdd cyffredinol y ddiadell a sicyrhau fod y system yn rhedeg yn effeithlon. Mae ei brif ffocws ar allu famol y ddafad ag wrth recordio, mae’n gallu adnabod yr hyrddod sy’n magu wyn banyw o safon I’w cadw mlaen a gwaredu ar unrhyw stoc sy ddim yn perfformio fel ddisgwylir. Fel bridiwr profiadol sy’n gwerthu hyrddod ers sawl blwyddyn, mae’n edrych am hyrddod deniadol I fagu ond sy hefyd gyda ffigyrau da am bwysau 8 wythnos a ‘lamb vigour’.

Yn Nhregaron mae Tom yn gwerthu hyd at 50 o hyrddod yn flynyddol ond yn 2022, bwriada ddod a grwp I sel Prohill yn Aberystwyth.

Emily Jones – Garnwen 

Ffon – 07975 611191

Brid o ddefaid – Defaid North Country Cheviot (math ‘Hill’ a ‘Park’)

Darganfyddwch ragor am Emily...

Emily Jones yw’r bedwerydd cenhedlaeth i amaethu Garnwen ger Tregaron ag mae’n fffermio mewn partneriaeth hefo’i thad. Mae’n fferm gymysg hefo gwartheg biff ag oddeutu 200 o ddefaid, ganddyn amrywiaeth o fridau gan gynnwys Charmoise, defaid Cymraeg Glamorgan a diadell Easy Care gommersial.

Mae defaid Charmoise a gwartheg Shorthorn a Stabiliser Garnwen yn cael ei recordio eisioes. Wedi gweld y matais o wneud, penderfynnodd Emily ddechrae’r broses gyda cefnogaeth Cynllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru,a cychwyn recordio ei defaid Cheviot (math mynydd a parc) yn 2019. Yn wahanol i nifer o’r diadelloedd eraill sy’n ran o’r prosiect, mae Emily yn recordio ei defaid a llaw – heb ddefnyddio y ddull o ‘DNA Shepherding’.

Wrth recordio, gobeithia Emily wella ansawdd yr wyn, gan orffen yn gynt a hefo dyfnder braster gwell. Ar y cyd, mae hi hefyd yn edrych ar allu mamol y ddafad fagu. Mae pwysau’r Cheviots ‘hill type’ rhwng 60 – 70kg a’r math parc rhwng 80 – 90kg. Mae’n rhoi hwrdd i wyn banyw ag mae ganddyn gyfradd sganio ogwmpas 156% sy’n codi erbyn iddyn nhw aeddfedu i 170 – 200%. I hwyluso’r broses o recordio adeg wyna, mae’r defaid yn cael ei wyna mewn yn mis Mawrth. 

Mae wyn tew a wyn stor yn cael ei gwerthu o’r fferm, y cyfan wedi ei magu ar borfa yn unig. Caiff wyn banyw a rhai hyrddod ei gwerthu yn flynyddol drwy arwerthiannau’r gymdeithas. Pan yn edrych am hyrddod i’r ddiadell, roedd Emily yn ffeindio cael hyrddod wedi cofrestru hefo’r gymdeithas a wedi recordio perfformiad yn sialens. Mae’n croesawu gweld mwy o ddiadelloedd Cheviot yn recordio, yn enwedig rhai sy’n magu ei hyrddod mewn dull fasnachol, heb fwydo yn drwm ag yn cynhyrchu hyrddod gwydn a ffit.

Mi fydd Emily yn dod a grwp o hyrddod i arwerthiant Prohill yn Aberystwyth yn 2022. Mi fydd yr hyrddod ar gael wedi ei profi am Borders Disease, prawf sy wedi cael ei wneud yn Garnwen ers sawl blwyddyn ag mae’r ddiadell yn glir.

Morgan Evans – Rhostyddyn Fawr

Ffon – 07817 037198

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Rhostyddyn Fawr...

Ers 2020, mae Morgan Evans wedi bod yn recordio perfformiad 300 o ddefiad o’I ddiadell o 700 o famogiaid Cymraeg Tregaron yn Rhostyddyn Fawr, Pont ar Fynach.
Er fod Morgan yn bles iawn hefo’r teip o’r ddafad sy ganddo yn Rhostyddyn Fawr, teimla bod peth gwelliant i’w wneud ym mherfformiad yr wyn, yn benodol, i’w cael nhw wedi pesgu yn gynharach yn y flwyddyn. Mae’n gwerthu rhai drwy ei farchnad leol yn Nhregaron a’r gweddill drwy ladd-dy Dunbia, lle mae nhw’n cyradedd pwysau ogwmpas 19kg yn farw.
Drwy recordio a defnyddio technoleg DNA, mae ganddo wybodaeth manylach wrth law pan yn dewis wyn banyw I’w cadw. Yn flynyddol, mae 140 o wyn banyw wedi recordio yn cael ei cad war y cyd hefo nifer debyg o rai heb ei recordio. Ei nod yw i wella ansawdd y ddiadell gyfan gan adnabod y defaid sy ddim yn perfformio cystal yn ei system a chael gwared ar y defaid hynnu. Mi fydd yr wyn banyw yn cael hwrdd yn ei Hydref cyntaf, gan olygu fod y gwelliant genetic yma yn cael ei weld yn y ddiadell yn gynharach.
Dydy hyrddod o Rhostyddyn Fawr heb fod ar gael o’r blaen, ond mae yna bosibilrwydd a bydd Morgan yn gwerthu hyrddod Cymraeg wedi ei recordio yn y blyyddoedd nesaf.

Emlyn Roberts – Esgairgawr

Ffon – 07764 198997

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Sir Feirionnydd

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Esgairgawr...

Mae Emlyn Roberts yn ffermio Esgairgawr yn Rhydymain ger Dolgellau. Mae’r tir yn estyn i 3000 o droedfeddi, i fynnu Aran Fawddwy ac yn gartref i 830 o ddefaid magu – 280 o rhain sy’n cael ei recordio fel rhan o’r cynllun hyrddod mynydd – a buches o wartheg duon Cymraeg. Mae Esgairgawr wedi ymaelodi mewn sawl cynllun amaeth-amgylcheddol dros y blynyddoedd ag ar hyn o bryd, mae’r ffocws ar wella peth o borfa y fferm er mwyn gallu gorffen cyn gymaint a phosib o’i wyn ar borfa a lleihau yr angen i ddefnyddio dwysfwyd. 

Mae’r defaid sy’n cael ei recordio yn gwario rha fwyaf o’r amser ar y mynyddoedd, dim ond yn dod lawr i dir is am 6 wythnos dros adeg wyna. Mae cadw gallu mamol dda yn y defaid a safon carcas yr wyn yn hanfodol i lwyddiant y ddiadell. Mae Emlyn wedi nodi pa hyrddod sy wedi mynd at gwahanol grwpiau o ddefaid ers blynyddoedd i allu adnabod hyrddod a mamogiaid sy’n magu yr wyn gwell, bellach, gyda help technoleg DNA, fydd Emlyn yn gallu adnabod yn hawdd y defaid a’r hyrddod sy’n perfformio orau iddo fo.

Mae hyrddod Esgairgawr ar gael ers sawl blwyddyn yn arwerthiannau Farmers Marts Dolgellau, yn 2021, roedd yr hyrddod cyntaf hefo ffigyrau perfformiad ar gael drwy’r mart. 

Dale a Robbie Wilson – Cnwch

Ffon – 01597 840217

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron a Talybont

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Cnwch...

Mae diadell defaid Cymraeg Tregaron a Talybont Cnwch yn berchen i’r tim gwr a gwraig, Dale a Robbie Wilson. O’r 1300 o ddefaid, mae 560 yn cael ei recordio bellach ar fynyddoedd y Bannau Brycheiniog.

Mae’r defaid yn wyna allan drwy mis Ebrill ar peth o dir mwy ffafriol y fferm ond yn cael ei hel i’r mynyddoedd erbyn i’r wyn fod yn 3 wythnos oed, felly, mae gallu mamol y defaid yn hanfodol. Mae rhai o’r wyn banyw yn aros yn y ddiadell ar gweddill yn cael ei gorffen ar gyfuniad o borfa a ‘roots’ organig. 

Mae Dale yn sganio defaid drwy fisoedd y gaeaf ag wedi dod ar draws sawl diadell sy’n recordio perfformiad yn ei waith. Dyma arweiniodd Dale a Robbie i ddechrae recordio ei defaid ei hunan, yn 2019, daeth y cyfle i ymuno a cychwyn recordio fel rhan o gynllun hyrddod mynydd Hybu Cig Cymru. 

Nod y ddau ydi gwella ansawdd perfformiad y ddiadell gyfan. Dros amser, fel fydd safon y data sy’n cael ei gasglu yn gwella, fydd penderfyniadau bridio yn cael ei gwneud gan ddefnyddio y ffigyrau yn bennaf. 

Mae hyrddod o Cnwch yn cael ei gwerthu yn arwerthiant flynyddol Prohill yn Aberystwyth yno gystal a rhai marchnadoedd eraill. 

Gareth Evans – Llanegryn

Ffon –  01654 710610 | 07818 004001

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Llanegryn...

Mae Gareth Evans yn cadw 150 o ddefaid Cymraeg Meirionnydd ger Llanegryn, Tywyn. Mae’n hen gyfarwydd hefo recordio perfformiad ers yr 1970au a bellach wedi ymuno a cynllyn hyrddod mynydd Hybu Cig Cymru i wella gallu maternal ei ddefaid a gallu ei wyn i orffen ar borfa. 

Mae Gareth yn rhedeg y ddiadell yn gaedig a wedi prynnu hyrddod o’r ryn 3 fferm ers blynyddoedd, yn sicyrhau ei fod yn cadw yr union fath o ddafad mae’n ffyddiog sy’n perfformio yn dda yn Llanegryn. Mae hyrddod o Llanegryn wedi cael ei gwerthu o adref ers blynyddoedd ag edrycha Gareth ymlaen i weld y nifer o hyrddod o safon sy ar gael yn cynyddu.

Geraint Davies – Fedwarian Uchaf

Ffon – 07760 995818 

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Fedwarian Uchaf...

Geraint Davies yw’r trydydd cenhedlaeth o’i deudlu i ffermio Fedwarian Uchaf ger Bala yn Sir Feirionnydd. Yn y ddeg mlynedd ers iddo gymeryd yr awenau, mae wedi gweithio yn galed i gadw cydbwysedd rhwng cadwraeth a cynhyrchu cig eidion a cig oen ar y fferm. Yma, mae’n cadw buches o 150 o Wartheg Duon Cymraeg ar y cyd hefo’r didadell o 750 o ddefaid mynydd Cymraeg. 

Mae Fedwarian Uchaf wedi ei rhannu dros dair daliad gyda’r rhannau uchaf o’r tir yn estyn i 2200 o droedfeddi i fynnu’r mynyddoedd ger Llyn Celyn. I Geraint, mae gallu y defaid i gadw ei hunan yn dda ar borfa yn unig a mewn amgylchedd heriol yn hanfodol.

Ymunodd a’r cynllun hyrddod mynydd yn 2019 ag mae o bellach yn recordio perfformiad 150 o famogiaid Cymraeg er mwyn dethol y defaid sy’n gwneud orau i fridio. Mae’n canolbwyntio ar rinweddau cynhyrchu cig yn enwedig er mwyn gwella safon carcas yr wyn sy’n cael ei gwerthu, heb fod angen dwysfwyd.  

Mae’n cadw rhai wyn banyw o’r ddiadell i fagu yn bur hefo hyrddod Cymraeg, mae rheini sy ddim yn cyraedd y safon mae Geraint yn edrych amdano yn cael ei croesi hefo hyrddod cig Aberfield ag Abermax fel rhan o ddiadell fasnachol. Mae holl wyn tew y fferm yn cael ei gorffen ar borfa yn unig ar brif ddaliad y fferm. 

Mi fydd hyrddod wedi recordio o Fedwarian Uchaf yn cael ei gwerthu drwy Farmers Marts Dolgellau yn y dyfodol agos. 

Morris Gwyn Parry – Orsedd Fawr

Ffon – 07974 658191 

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Llandovery

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Orsedd Fawr...

Fferm organig yn Cwm Ystrallyn a Clynog Fawr ydi Orsedd Fawr. Yno gystal a 550 o ddefaid masnachol a buches o wartheg sugno, mae Gwyn Parry yn cadw 250 o ddefaid Cymraeg Llandovery. Wedi gwerthu hyrddod ers 10 mlynedd, mae Mr Parry yn ymfalchio mewn gwerthu hyrddod heb gael ei gwthio na’i maldodi argyfer yr arwerthiannau ag mae’n cadw at bolisi strict o gael gwared ar stoc sy ddim yn perfformio yn ei system. Yn 2019, aeth gam ymhellach a dechrae recordio perfformiad ei ddiadell trwy cynllun hyrddod mynydd Hybu Cig Cymru. 

Mae’r mamogiaid yn pwyso oddeutu 65kg a sganio rhwng 170 a 180%, yn wyna allan drwy mis Mawrth ag Ebrill. Mae system Orsedd Fawr yn defnyddio porfa yn unig a nid yw’r defaid na’r wyn yn derbyn unrhyw ddwysfwyd. Felly, mae perfformiad ar borfa yn hanfodol yno gystal a ‘ewe longevity’.

Mae Gwyn wastad wedi sicyrhau bod yr hyrddod sy’n dod i Orsedd Fawr wedi profi ei hunan mewn diadelloedd eraill, fel arfer yn prynnu hyrddod hyn i gael gwell syniad o’i rhinweddau. Fel mae’r cynllun hyrddod mynydd yn symud ymlaen, bydd y nifer o hyrddod mynydd Cymraeg gyda ffigyrau perfformiad ar gael yn cynyddu.

“Trwy ddefnyddio EBVs, dwi’n gobeithio gallu gwaredu a’r defaid sy’n perfformio waethaf a cadw y mamogiaid gorau – sy’n gwneud yn dda ar borfa ag yn para yn y ddiadell – i fridio. Wrth recordio, fydd gena ni y dystiolaeth i gefnogi ein penderfyniadau bridio”

Roedd 7 hwrdd cyntaf wedi recordio ar gael o Orsedd Fawr yn arwerthiant Prohill yn Aberystwyth yn 2021. 

Sion ag Alwyn Williams – Cappele

Ffon – 07766 130610 | 07787 574584

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Talybont

Darganfyddwch ragor am Ddiadell Cappele...

Mae Alwyn a Sion yn dad a mab sy’n ffermio Cappele, yn Cerrigydrudion. Mae’n fferm fynydd sy’n estyn hyd at 1600 troedfedd i fynnu mynyddoedd y Gylchen a’r Migneint. Yma, mae gwydnwch a perfformiad yn hanfodol. 

Mae’r ddiadell gyfan yn cynnwys 620 o ddefaid a perfformiad ychydig dros 300 o rheini yn cael ei  recordio, mae system Cappele yn hollol ddibynnol ar borfa yn unig gyda dim dwysfwyn yn cael ei fwydo. 

Yn hasnesyddol, bu wyn banyw o’r ddiadell yn cael ei gwerthu argyfer bridio, bellach mae 120 yn cael ei cadw yn flynyddol a’r ddiadell wedi cau. Mi fydd gweddill yr wyn yn cael ei pesgu ar borfa a’i gwerthu. Mae Sion ag Alwyn yn canolbwyntio ar berfformiad ei anifeiliaid ar borfa ag mae gallu y defaid i fagu ei wyn yn y system yma yn hynod o bwysig yno gystal a gallu yr oen i orffen ar borfa ar ol dyfnu. 

Ers 20 mlynedd, mae’r teulu wedi bod yn defnyddio ffigyrau perfformiad i wneud penderfyniadau ynglyn a stoc bridio, gyda buches o wartheg Stabiliser a defaid Aberdale ag Aberfield. Wedi gweld y manteision gall ffigyrau perfformiad ddod i’r stoc yn barod, roedden nhw’n awyddus i ddechrae recordio perfformiad ei defaid Cymraeg. Y nod ydi gwella safon y didadell gyfan, yn enwedig mewn gallu mamol y ddafad a cynyddu pwysau ei wyn tew ag yn y dyfodol, byddan nhw’n gwneud llawer o ddefnydd o’r data fydd yn cael ei gasglu wrth wneud penderfyniadau bridio. 

Roedd y grwp cyntaf o hyrddod gyda ffigyrau perfformiad a wedi magu ar borfa yn unig o Cappele ar gael yn arwerthiant flynyddol Prohill yn Aberystwyth. 

Glyn Williams – Cae Poeth

Ffon – 07747 136817

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Glyn...

Mae Cae Poeth ger Bala yn gartref i 260 o ddefaid mynydd Cymraeg. Gyda’r tir yn estyn o 850 i 1900 o droedfeddi i fynnu Aran Benllyn, mae amodau ar y fferm yn heriol, golyga hyn fod cael defaid gwydn yn hanfodol ar gyfer magu wyn ar y mynydd. Mae Glyn yn cadw defaid o fath penodol iawn, mamogiaid llai oddeutu 40-45kg, hefo gwlaniad dda – dafad sy’n edrych ar ol ei hun!

Mae’r defaid yn wyna allan yn mis Ebrill a’r wyn yn cael ei gwerthu yn dew pan yn cyraedd 34.5kg, mae nhw’n cael ei gorffen ar gyfuniad o borfa a dwysfwyd. Mae’r wyn banyw gorau yn cael ei cadw yn y ddiadell tra bod rhai eraill yn cael ei gwerthu i fagu. 

Pan gafodd o’r cyfle i ymuno a cynllyn hyrddod mynydd Hybu Cig Cymru, roedd Glyn yn awyddus i ymuno. Ei nod hir dymor ydi i wella safon ei wyn tew a’r perfformiad heb aberthu y rhinweddau sy’n bwysig iddo fo, yn enwedig y ‘teip’ o ddafad, gwydnwch a hwylustod wyna. Gan ddefnyddio technoleg DNA i recordio perfformiad y defaid a’i wyn, fydd Glyn yn gallu adnabod mamogiaid sy’n magu yr wyn gorau er mwyn gwneud penderfyniadau bridio yn y dyfodol.  

Mae hyrddod o Cae Poeth ar gael drwy arwerthiant Cymdeithas Defaid Mynydd Cymraeg yn Nolgellau yn flynyddol. Yn 2021, roedd Glyn yn gwerthu hyrddod hefo ffigyrau perfformiad am y tro cyntaf, hyrddod gwydn hefo’r ‘spring of rib’ mae Glyn yn credu sy’n hanfodol mewn stoc a’r ffigyrau i gefnogi ei perfformiad. 

Gobeithia Glyn hefyd bydd y Cynllun Hyrddod Mynydd yn arwain at fwy o hyrddod o’r teip iawn ag o safon uchel gyda ffigyrau perfformiad ar gael i fridwyr, gan roi hyder i brynnwyr wrth wneud penderfyniadau ynglyn a’i stoc bridio. 

Eleri Williams – Parlla

Ffon – 07788 517472

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Eleri...

Mae Eleri Williams a’i theulu wedi bod yn gwerthu hyrddod o’i diadell o 500 o ddefaid mynydd Cymraeg yn Parlla ger Tywyn ers 25 mlynedd a mwy.

Mae tir Parlla yn bennaf yn dir ffridd heb ei wella. Er mwyn cael y defnydd gorau o’r tir yma, mae Eleri a’i theulu wedi bod yn magu defaid gwydn sy’n addas argyfer yr amgylchedd yna ag yn gallu perfformio ar y math yma o dir a porfa.  

Ymunodd Eleri a Cymllun Hyrddod Mynydd Hybu Cig Cymru yn 2019 i wella effeithlonrwydd ei diadell. Ei nod yw i wella pwysau ei wyn tra’n dal i gadw defaid effeithlon sy ddim yn rhy fawr. Rheswm arall dros ymuno a’r cynllun oedd i gynyddu y nifer o hyrddod a’i perfformiad wedi recordio sy ar gael yn y diwidiant, mae’r ffigyrau EBV yn galluogi prynnwyr i rhagweld potensial yr hyrddod yn ei diadelloedd. 

Mi oedd hyrddod ar gael o Parlla hefo ffigyrau perfformiad ar gael yn Farmers Marts Dolgellau am y tro cyntaf yn 2021.

Eilir Hughes – Plas Uchaf

Ffon – 07938 580865

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Eilir...

Mae Plas Uchaf ger Harlech hefo golygfa odidog dros Pen Llyn, ar ei uchaf, mae’r tir yn cyraedd 392 medr i fynnu Graig Ddu. Mae gan teulu Eilir hanes hir o fagu hyrddod ar y fferm deuluol yn Cwm Bychan ag mae Eilir yn gwerthu stoc o Plas Uchaf ers 5 mlynedd. 

Mae’r ddiadell o 250 o famogiaid Cymraeg yn pori ffriddoedd Graid Ddu ag yn wyna allan drwy gydol mis Ebrill. Mae Eillir wedi gweithio yn galed i greu diadell effeithlon sy angen ychydig iawn o help dros amser wyna ag mae’r wyn yn gorffen ar borfa neu ‘roots’ wedi tyfu fel rhan o gynllun Glastir. Ar y cyd a’r defaid Cymraeg, mae Eilir hefyd yn cadw defaid ‘Mule’ Cymraeg a buches o wartheg. 

Mae diadell Plas Uchaf yn gaedig, yn cadw wyn banyw wedi magu adref a dim ond yn prynnu hyrddod o fridwyr eraill yn Sir Feirionnydd. Mae recordio perfformiad yn brofiad newydd i Eilir ond mae’n ei defnyddio i fonitro perfformiad y defaid yno gystal a prynnu hyrddod. Ymunodd a’r Cynllun Hyrddod Mynydd yn 2019 er mwyn cael gwell syniad o berfformiad pob dafad unigol yn y ddiadall er mwyn gwneud penderfyniadau bridio gwell. 

“Dwi’n gobeithio gwella perfformiad y ddiadell gyfan wrth ddewis y defaid sy’n perfformio orau ar y mynydd ar gyfer bridio, o ganlyniad, dwi’n gobeithio fydd rhain yn magu wyn sy’n gorffen ‘ar spec’ yn gynt. Mi fydd EBVs yn rhoi’r gallu i fi ddewis y defaid gorau a gweld yn glir pa ddefaid sy ddim yn perfformio cystal.”

Mi oedd hyrddod cyntaf wedi recordio ar gael o Plas Uchaf yn Farmers Marts Dolgellau yn 2021. 

Gwynfor & Hefin Evans – Eithin Fynydd

Ffon – 07831 538440

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Eithin Fynydd...

Mae Gwynfor a Hefin Evans yn dad a mab sy’n ffermio Eithin Fynydd, ger Talybont yn Ngwynedd. Mae’r tir yn gymysgedd o ffridd a mynydd yn codi hyd at 2000 o droedfeddi i fynnu Llawrllech a Diffwys. Yno gystal a diadell o 1000 o ddefaid mynydd Cymreig Sir Feirionnydd, mae’r teulu hefyd yn cadw buches o wartheg duon o safon uchel a diadell o ddefaid Aberfield x Cymraeg wedi ei chroesi hefo hyrddod Abermax argyfer cynhyrchu wyn tew. 

Mae’r math o dir a lleoliad Eithin Fynydd yn creu amodau heriol; i Gwynfor, mae cadw defaid hefo’r  rhinweddau cywir i berfformio yn hanfodol i lwyddiant ei fusnes.

Mae’r defaid yn pwyso 50kg ar gyfartaledd, yn sganio rhwng165-170% ag yn wyna allan yn mis Ebrill. Mae perfformiad ‘maternal’ y ddafad a’i gallu i gadw cyflwr tra’n magu ei wyn yn bwysig iawn yma. Y nod yw i ddafad fagu ei wyn i 38kg hefo cyn lleiad o fewnbynnau a phosib. Mae rhan fwyaf o wyn y fferm yn cael ei gwerthu yn dew gyda rhai yn cael ei gwerthu i fagu a rhai wyn banyw yn cael ei cadw yn y ddiadell. 

Gobaith Gwynfor drwy recordio perfformiad y defaid ydi cadw ansawdd uchel yn y mamogiaid – defaid cadarn, heb fod yn rhy fawr sy’n magu ei wyn yn effeithlon. 

Mae hyrddod o Eithin Fynydd wedi bod ar gael yn Farmers Marts Dolgwllau ers 8 mlynedd ag mae Gwynfor yn falch o weld nifer o fridwyr defaid mynydd Sir Feirionnydd yn dechrae recordio perfformiad ei defaid ag yn cynnig hyrddod ar werth i ehangu y nifer o hyrddod o safon a wedi recordio sy ar gael i fridwyr.

Bedwyr Jones – Gwastadanas

Ffon – 07801 355447

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Bedwyr...

Mae Bedwyr Jones yn ffermio ochr yn ochr â’i deulu yng mherfeddion Parc Cenedlaethol Eryri. Mae Mr Jones wedi bod yn amaethu yng Ngwastadanas ers dros ugain mlynedd, ac mae’n canolbwyntio ar ddethol yn ôl nodweddion mamol a rhwyddineb wyna yn ogystal â ffocysu ar berfformiad da ar borfa o ansawdd is. Mae Bedwyr yn ymdrechu i sicrhau fod y mamogiaid yn effeithlon yn ogystal â chynhyrchiol.

Mae’r fferm yn rhan o gynllun amgylcheddol Glastir, ac felly mae’n hanfodol i’r busnes fod y mamogiaid yn addasu i’w hamgylchedd ac yn galluogi i’r ŵyn ffynnu.

Caiff 1200 o famogiaid eu troi at hyrddod Mynydd Cymreig yn flynyddol, gyda pherfformiad 350 o’r rhain yn cael ei gofnodi. Caiff 600 o ŵyn benyw eu cadw ymlaen fel mamogiaid cyfnewid yn flynyddol. Mae defaid dau ddant yn cael eu paru â hwrdd Romney, gyda’r mamogiaid sy’n perfformio orau yn cael eu troi at hyrddod Cymreig yn y flwyddyn ddilynol.

Mae Bedwyr wedi gwneud defnydd o gofnodi perfformiad yn y gorffennol, ac mae’n teimlo ei fod yn arf hynod ddefnyddiol i fireinio penderfyniadau bridio; mae wedi ymuno â’r cynllun hyrddod mynydd er mwyn cofnodi a chasglu gwybodaeth fwy cywir o ran pa anifeiliaid sy’n perfformio’n dda o fewn ei system.

Ers amser maith, bu gan y fferm arwerthiant o hyrddod a faged gartref; cynhelir y digwyddiad hwn yng Ngwastadanas, a gwerthir oddeutu 40 yn flynyddol. Bydd y prosiect yn ceisio cefnogi Mr Jones wrth iddo drefnu’r arwerthiant hwn, gan hyrwyddo’r cofnodi perfformiad ochr yn ochr â’i brofiad helaeth.

‘Mae mynyddoedd Eryri yn amgylchedd anfaddeugar, ac rwy’n edrych ymlaen at weld y canlyniadau o allu dewis mamogiaid sy’n perfformio’n gyson dda o fewn y system hon. Mae’r gallu i ddefnyddio technoleg samplu DNA yn golygu nad oes llafur ychwanegol i mi adeg wyna, ond fy mod yn dal i allu cadw cofnod o fy mhraidd o fewn y system estynedig hon.’

Irwel Jones, Aberbranddu

Ffon – 07834 551126

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron

Darganfyddwch ragor am Irwel...

Mae Aberbranddu, sy’n swatio yn Nyffryn Cothi, yn fferm sydd â ffocws llygatgraff ar effeithlonrwydd a gyrru proffidioldeb. Mae Irwel a’i deulu wedi rhoi sawl prosiect ar waith ar eu fferm dros nifer o flynyddoedd, gan ganolbwyntio ar elfennau megis rheolaeth glaswelltir ac iechyd anifeiliaid. Maent wedi rhedeg diadell gaeedig ers dros ddeugain mlynedd, gan fuddsoddi mewn hyrddod cyfnewid yn unig, a bridio mamogiaid gwydn, mamol, a hawdd eu rheoli. Mae’r ddiadell gyfan yn wyna yn yr awyr agored, a chant eu rheoli mewn grwpiau mawr er mwyn creu cymhariaeth deg o ran eu perfformiad.

Teimla Irwel fod y ddiadell bellach yn barod i wthio’r ffiniau o ran geneteg hefyd. Prif ffocws y fferm wrth wneud dewisiadau ar sail geneteg fydd sicrhau mamogiaid sy’n cynhyrchu ŵyn sy’n werthadwy mor fuan â phosib o system ar sail porfa. Yn ogystal â’r buddion cronnus o ddewis geneteg well ar gyfer diadell Aberbranddu, nod arall fydd gallu gwerthu hyrddod gyda ffigurau perfformiad.

‘O gadw llygad ar ofynion y farchnad, mae angen i fy mhraidd fod yn cynhyrchu ŵyn sy’n pwyso dros 16kg yn gyson, gyda graddau cydffurfiad o R neu well, mor gyflym ac effeithlon â phosib. Mae gwerthu fy hyrddod yn arwerthiant y gymdeithas fridwyr lleol yn Nhregaron yn destun balchder mawr i mi, a bydd cynhyrchu hyrddod gyda Gwerthoedd Bridio Tybiedig (EBVs) yn gyfle i fy nghwsmeriaid gael sicrwydd ychwanegol o ran perfformiad fy hyrddod’

Rhidian Glyn, Rhiwgriafol, Machynlleth 

Ffon – 07508 969437

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron / Defaid Pengwyn

Darganfyddwch ragor am Rhidian...

Mae Rhidian Glyn yn ffermwr ifanc o Fachynlleth. Mae’n angerddol, mae ganddo ben busnes, ac mae’n chwilio’n gyson am gyfleoedd i arloesi gyda’i system. Ers derbyn y denantiaeth fusnes ddeng mlynedd, mae’r fferm wedi mynd o nerth i nerth; ystyrir mai geneteg mamogiaid yw asgwrn cefn y ddiadell ac mai dyma sy’n gyrru perfformiad ariannol.

Mae Rhidian yn cadw 800 o famogiaid Cymreig, gan gofnodi perfformiad 300 ohonynt, a’u bridio’n bur i gynhyrchu mamogiaid cyfnewid. Mae’r holl famogiaid yn wyna yn yr awyr agored, ac nid ydynt wedi derbyn porthiant caled ers 2017.

Mae Rhidian hefyd wedi profi llwyddiant wrth sefydlu marchnad ar gyfer mamogiaid croesfrid o’i ddiadell, sy’n dod ag incwm ychwanegol i’r busnes. Mae ŵyn lladd yn pesgi i bwysau marw o 16kg ar y lleiaf, a chyfartaledd o 18kg.

Mae cynhyrchu o borfa hefyd yn cael ei ystyried yn agwedd bwysig o waith y fferm, a chaiff yr hyrddod eu paratoi i’w gwerthu ar system ar sail porfa.

‘Rwy’n gobeithio gwella effeithlonrwydd mamogiaid o ganlyniad i’r cynllun. Bydd hyn yn creu perfformwyr cryfach y gellir adnabod eu hepil yn rhwydd; bydd modd hefyd tynnu’r perfformwyr gwaethaf allan o’r cnewyllyn bridio yn ogystal, sydd yr un mor bwysig’.

‘Trwy’r cynllun, byddaf yn adnabod 25% uchaf y mamogiaid bridio yn fy mhraidd ac mewn amser, bydd hyn yn treiddio drwodd i’r mamogiaid croesfrid y byddaf yn eu gwerthu, trwy barhau i wella perfformiad cyfartalog fy niadell gyfan’

Gareth Roberts, Bardsey Island, North Wales  

Ffon – 07967 467379

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg Tregaron

Darganfyddwch ragor am Gareth...

Lleolir Ynys Enlli gerllaw’r arfordir ym mhen draw Penrhyn Llŷn; mae’n gartref i amrywiaeth eang o fywyd gwyllt, ar y tir ac yn y môr, yn ogystal â diadell o ddefaid Mynydd Cymreig. Gareth Roberts a’i wraig Meriel, gyda chymorth y teulu, yw perchnogion a gwarcheidwaid y ddiadell ar Enlli, ac maent wedi ymuno â’r Cynllun Hyrddod Mynydd i wella perfformiad masnachol y ddiadell o fewn yr amgylchedd unigryw hon, a chychwyn gwerthu hyrddod.

Bydd y cynllun yn galluogi i Mr Roberts asesu perfformiad ffisegol y mamogiaid, adnabod stoc sydd â nodweddion mamol a nodweddion cynhyrchu carcasau uwch o fewn ei braidd, a manteisio arnynt trwy ddewisiadau bridio. O ganlyniad, gall ddewis yr eneteg gywir o fewn ei braidd a gwella perfformiad ac effeithlonrwydd heb newid eu hamgylchedd.

‘Mae cydweithio â’r Ymddiriedolaeth yn golygu ein bod yn llwyr ddeall yr angen i fod ag arfau ar waith i annog yr amgylchedd naturiol o’n cwmpas; mae’r mamogiaid yn rhan effeithlon a hanfodol o gylch bywyd yr ynys’

Tim and Dot Tyne, Ty’n y Mynydd, Pwllheli

Ffon – 01758 721898

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Tim & Dot...

Mae’r teulu Tyne yn cadw 200 o famogiaid Cymreig wedi’u Gwella yn ardal Pwllheli, Gogledd Orllewin Cymru. Mae’r mamogiaid wedi eu cofnodi ers 13 mlynedd ac yn y cyfnod hwnnw, mae ansawdd y defaid wedi gwella’n sylweddol. Ar y cychwyn, roedd dewisiadau o fewn y ddiadell yn ffocysu ar Werthoedd Bridio Tybiedig (EBVs) yn ymwneud â nodweddion mamol, er mwyn gwella safon y mamogiaid. Erbyn hyn, mae’r mamogiaid yn fwy cyson o ran eu teip, ac maent o fewn 10% uchaf y brid o ran perfformiad. Erbyn hyn, mae’r teulu Tyne yn ystyried yr indecs cyffredinol wrth ddewis mamogiaid cyfnewid, ond gan barhau i roi pwyslais cryf ar berfformiad mamol.

Y prif beth sy’n gyrru bridio o fewn y ddiadell yw cynhyrchu lliniau benywaidd da a hyrddod bridio sy’n rhoi ŵyn benyw o’r ansawdd uchaf i gwsmeriaid.

Mae system y fferm yn seiliedig ar borfa, gan ddefnyddio porfa laswellt a silwair a dyfir ar dir y fferm. Nid yw’r mamogiaid yn derbyn porthiant caled a chaiff yr holl ŵyn eu pesgi ar borfa, sy’n golygu fod data yn cael ei gasglu mewn modd diduedd.

Cedwir yr holl ŵyn benyw nes adeg eu dewis pan fyddant yn hesbinod, gyda’r goreuon yn cael eu cadw fel mamogiaid cyfnewid o fewn y ddiadell, a’r gweddill yn cael eu gwerthu i gwsmeriaid sydd wedi prynu ganddynt yn y gorffennol.

Cedwir ŵyn gwryw er mwyn asesu eu potensial fel stoc bridio, a gwerthir y gweddill trwy’r farchnad.

Mae’r teulu Tyne wedi ymuno â’r cynllun hyrddod mynydd er mwyn parhau i wella gwerth genetig y ddiadell, gan ddefnyddio technoleg megis rhianta DNA i wneud y broses gofnodi yn fwy effeithlon.

Carys Jones, Carregcynffyrdd, LLangadog

Ffon – 07900 685054

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Carys...

Mae Carys yn ffermio mewn partneriaeth â’i theulu yn dilyn dychwelyd adref o’r brifysgol yn 2015. Maent yn amaethu ym mharc cenedlaethol Bannau Brycheiniog, ac mae ganddynt hawliau pori comin ar y Mynydd Du. Ochr yn ochr â deugain o fuchod magu, mae Carys yn cadw 550 o famogiaid Cymreig wedi’u gwella, gyda 150 o ddefaid cyfnewid. Mae’r prif braidd o 300 o famogiaid yn mynd at yr hwrdd i fridio defaid cyfnewid i’r ddiadell. Caiff ŵyn benyw eu paru â hwrdd Charmoise am un cylch, a chaiff y mamogiaid sy’n weddill eu troi at hwrdd terfynol.

I Carys, mae bridio ar gyfer nodweddion mamol a’r gallu i besgi ŵyn ar borfa yn hanfodol i’r system. Mae wedi ymuno â’r cynllun er mwyn gwella perfformiad y ddiadell, gan waredu’r mamogiaid hynny nad ydynt yn perfformio, a bridio’n ddetholus o’r rhai sy’n llwyddo. Er mwyn gwireddu hyn, mae Carys wedi dewis cofnodi ei mamogiaid â llaw, a hi yw’r unig un o’r preiddiau arweiniol sy’n gwneud hynny.

‘Rydym wedi bod yn cofnodi perfformiad ers dwy flynedd, ac mae eisoes wedi profi’n fuddiol wrth adnabod y mamogiaid sy’n perfformio orau er mwyn bridio mamogiaid cyfnewid i’n diadell yn y dyfodol.’

‘Gyda chymorthdaliadau yn debygol o gael eu diddymu, mae gennym bwyslais cryf ar leihau costau cynhyrchu ac uchafu allbynnau. Rydym yn gweld y Cynllun Hyrddod Mynydd a chofnodi perfformiad fel arf i’n helpu i wireddu hynny.’

Simon and a Rhodri Lloyd-Williams, Moelgolomen, Aberyswtyth

Ffon – 07792 148588

Brid o ddefaid – Defaid Mynydd Gogledd Cymru

Darganfyddwch ragor am Simon & Rhodri...

Cofnodir perfformiad pob un o’r 720 o famogiaid ar fferm Moelgolomen ger Aberystwyth, ac mae hynny wedi bod yn digwydd ers ugain mlynedd. Mae dros hanner y fferm ar borfa fynyddig sydd heb ei wella, ac felly mae cadw mamog wydn all gynhyrchu ŵyn o system gynaliadwy, mewnbwn isel, yn hanfodol.

Mae’r ddiadell yn un fasnachol sy’n wyna yn yr awyr agored; mae’r holl famogiaid cyfnewid yn cael eu bridio ar y fferm, a dim ond hyrddod bridio sy’n cael eu prynu o’r tu allan.

Caiff mamogiaid drafft ac ŵyn benyw dros ben eu gwerthu o’r fferm, a chaiff hyrddod blwydd eu gwerthu’n flynyddol yn yr arwerthiant hyrddod Mynydd Cymreig yn Aberystwyth.

Mae’r teulu Lloyd-Williams yn ffocysu’n gryf ar uchafu perfformiad ar borfa yn unig. Mae’r ŵyn nad ydynt yn cael eu cadw i fridio yn cael eu gwerthu’n dew, a’r nod yw lleihau’r amser a gymerir i gyrraedd pwysau gwerthu, a gwella graddau cydffurfiad tra’n cadw maint ac anghenion gofal y mamogiaid. O ganlyniad, mae dethol yn ôl twf ŵyn, dyfnder cyhyr a chydffurfiad carcass yn cyd-fynd â dethol yn ôl nodweddion mamol yn y mamogiaid er mwyn sicrhau twf a goroesiad ŵyn.

Dros y gaeaf, mae’r amodau ar y mynydd yn golygu fod gorchudd braster a Sgôr Cyflwr Corff da yn hanfodol, gan wella goroesiad mamogiaid dros y gaeaf a sicrhau’r gallu i ddarparu llaeth digonol yn y Gwanwyn, ac o ganlyniad, gwella goroesiad ŵyn. Maent hefyd wedi darganfod fod y ganran wyna wedi cynyddu o ganlyniad, er nad ydynt wedi dethol yn benodol i gael cyfradd uwch o efeilliaid.

Trwy ymuno â grŵp Prohill, bydd y teulu Lloyd-Williams yn adnabod anifeiliaid o fewn y ddiadell sy’n perfformio’n gyson dda ar y nodweddion sy’n fwyaf perthnasol iddynt. Maent yn ymdrechu i gyflawni gwelliant parhaus o ran effeithlonrwydd y ddiadell, yn ogystal â gwella ansawdd eu cig oen amgylcheddol ac economaidd gynaliadwy.

Ed Williams, Upper Wenallt, Brecon

Ffon – 01874 676298

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Ed...

Yn Upper Wenallt ym Mannau Brycheiniog, bu’r ffocws erioed ar famog all fyw’n rhad a pherfformio’n dda ar borfa a gwreiddlysiau cartref. Mae Ed Williams wedi canolbwyntio ers y cychwyn ar nodweddion mamol ei famogiaid, gan ei fod yn credu’n gryf nad oes pwrpas cael oen gyda photensial perfformiad uchel oni bai fod gan y famog allu mamol i ganiatáu i’r oen gyflawni’r potensial hwnnw.

Mae’r ddiadell, sy’n cynnwys 400 o famogiaid, yn pori rhwng 750 a 1200 troedfedd uwch lefel y môr, ac maent yn cael eu paru â hyrddod amrywiol. Mae mwyafrif y ddiadell Gymreig bur yn famogiaid sydd ag EBV sy’n disgyn o fewn 25% uchaf eu brid o ran perfformiad. Mae mamogiaid sy’n sgorio’n is yn cael eu troi at hyrddod Abertex/Aberdale, gyda’u hepil benywaidd yn cael eu cadw a’u paru yn ôl â hyrddod Beltex/Chamoise Hill.

Mae’r meini prawf dethol llym hyn ar gyfer y ddiadell bur wedi arwain at ddefnyddio mamogiaid sydd ymhell dros y cyfartaledd i fridio’r famog groesfrid gyntaf, a gwelir cynnydd amlwg yn eu perfformiad o ganlyniad. Mae hyn yn brawf fod gwella’r perfformiad ar un pen yn cael effaith sy’n treiddio’r holl ffordd drwy’r system.

Y prif amcan wrth gofnodi perfformiad yw adnabod y teithwyr diog o fewn y ddiadell. Mae’r defaid sy’n perfformio orau yn aml yn sefyll allan beth bynnag, ond gall perfformwyr gwael ddisgyn o dan y radar, a gwastraffu’r cynnydd a wnaed.

Garry Williams, Blaencennen, Llangadog

Ffon – 07811 177671

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Gary...

Mae’r 700 o famogiaid sy’n rhan o ddiadell Blaencennen o ddefaid Mynydd Cymreig wedi’u Gwella yn crwydro’r Mynydd Du yng Ngorllewin Bannau Brycheiniog.

Mae’r fferm yn cynnwys 285 erw o dir yn ogystal â hawliau pori ar gomin y mynydd, gyda’r cyfan yn amrywio o 850 i 1100 troedfedd uwchlaw lefel y môr.

Er bod y fferm yn croesi hyrddod terfynol a mamol dros gyfran o’r ddiadell at ddibenion amrywiol, caiff 250 o famogiaid eu cadw’n bur a chofnodir eu perfformiad, gan ffurfio cnewyllyn-ddiadell a ddefnyddir gan y fferm i fridio’r holl famogiaid cyfnewid.

Bu Garry yn cofnodi perfformiad y ddiadell ers 24 mlynedd, ac mae’n defnyddio cymaint â phosib ar ddefaid sydd â’u perfformiad wedi’i gofnodi. Mae perfformiad mamogiaid ac ŵyn o bwys allweddol i broses fridio Garry. Trwy gofnodi perfformiad, ei nod yw taro cydbwysedd rhwng nodweddion cigyddol a nodweddion mamol ei ddiadell, gan gynhyrchu mamogiaid cyfnewid sy’n perfformio’n dda ac ŵyn sy’n pesgi’n hawdd ac yn bodloni’r fanyleb.

Y bwriad o fewn y ddiadell yw parhau i ganolbwyntio ar y nodweddion perfformiad allweddol hyn er mwyn cynnal cynhyrchedd ac effeithlonrwydd ei ddiadell ei hun, yn ogystal â phasio’r buddion hyn ymlaen i’w gwsmeriaid sy’n dychwelyd i brynu ŵyn benyw.

Hywel Wigley, Llwyngwern, Gwynedd

Ffon – 07792 193069

Brid o ddefaid – Defaid Cymraeg wedi gwella

Darganfyddwch ragor am Hywel...

Mae’r tir yn Fferm Llwyngwern, Gwynedd, yn codi o 600 i 2000 troedfedd uwchlaw lefel y môr ac o ganlyniad, mae dethol a bridio gan famogiaid sy’n perfformio’n dda yn allweddol yn y ddiadell hon o famogiaid Mynydd Cymreig gwydn.

Mae’r perfformiad y ddiadell wedi’i gofnodi ers 1995, a gallu mamol a dyfnder cyhyr yw dau o’r prif nodweddion y mae Mr Wigley yn dethol ar eu cyfer.

Oherwydd natur y tir, anelir at ganran wyna o 115%. Caiff defaid sy’n magu ŵyn sengl eu cadw allan dros y gaeaf, ac maent yn wyna yn yr awyr agored ar rannau is y mynydd a’r ffridd, heb unrhyw borthiant ychwanegol. Mae’r mamogiaid sy’n cario gefeilliaid yn wyna dan do oherwydd trafferthion diweddar gyda llwynogod.

Caiff mamogiaid eu cadw am chwe mlynedd gan amlaf, er y caiff unrhyw ddefaid sy’n achosi problemau o fewn y ddiadell eu gwaredu. Yn ogystal, caiff mamogiaid gydag indecs is eu croesi gyda hwrdd Romney, ac mae 250 ychwanegol o famogiaid ar y fferm sy’n groes rhwng y Romney a’r ddafad Gymreig, er mwyn cynnal cynyrchioldeb.

Geirdaon

"Rydym wedi defnyddio hyrddod y cofnodir eu perfformiad ar ein holl famogiaid dros y deng mlynedd diwethaf, ac rydym yn gweld gwelliannau sylweddol ym mhob agwedd o’n diadell. Mae’n sicr fod budd o ddefnyddio stoc bridio y cofnodir eu perfformiad. Caiff 250 o’n mamogiaid eu hyrdda gan hyrddod Cymreig y cofnodir eu perfformiad yn flynyddol, ac maent yn wyna yn yr awyr agored ym mis Ebrill. Cedwir y goreuon o blith yr ŵyn benyw fel mamogiaid cyfnewid o fewn y ddiadell, ac maent yn dangos eu bod yn famau o’r ansawdd uchaf, yn wyna’n hawdd a chanddynt reddfau mamol cryf. Caiff y gweddill eu bridio gyda hyrddod terfynol.

Yn ogystal â’u perfformiad mamol, rydym hefyd yn gweld fod yr hyrddod yn dod âbuddion ychwanegol o ran cynhyrchu ŵyn tew ar y fferm. Mae ein hŵyn bellach yn cyrraedd pwysau lladd o 16kg, ac yn bodloni’r fanyleb R3L, lle mai dim ond gradd O yr oeddem yn ei gwireddu yn y gorffennol."

Owen Pritchard, Glanmor Isaf, nr Bangor

Geirdaon

"Rydym wedi defnyddio hyrddod y cofnodir eu perfformiad ar ein holl famogiaid dros y deng mlynedd diwethaf, ac rydym yn gweld gwelliannau sylweddol ym mhob agwedd o’n diadell. Mae’n sicr fod budd o ddefnyddio stoc bridio y cofnodir eu perfformiad. Caiff 250 o’n mamogiaid eu hyrdda gan hyrddod Cymreig y cofnodir eu perfformiad yn flynyddol, ac maent yn wyna yn yr awyr agored ym mis Ebrill. Cedwir y goreuon o blith yr ŵyn benyw fel mamogiaid cyfnewid o fewn y ddiadell, ac maent yn dangos eu bod yn famau o’r ansawdd uchaf, yn wyna’n hawdd a chanddynt reddfau mamol cryf. Caiff y gweddill eu bridio gyda hyrddod terfynol.

Yn ogystal â’u perfformiad mamol, rydym hefyd yn gweld fod yr hyrddod yn dod âbuddion ychwanegol o ran cynhyrchu ŵyn tew ar y fferm. Mae ein hŵyn bellach yn cyrraedd pwysau lladd o 16kg, ac yn bodloni’r fanyleb R3L, lle mai dim ond gradd O yr oeddem yn ei gwireddu yn y gorffennol."

Owen Pritchard, Glanmor Isaf, nr Bangor

Cysylltwch a ni

07854 759681

Arwerthiannau a Digwyddiadau Prohill

Cynhelir ein prif arwerthiant blynyddol ym Mheithyll, Aberystwyth. Ers 2020, rydym hefyd yn ffrydio ein harwerthiannau yn fyw trwy Sell My Livestock, gan gefnogi ein cwsmeriaid trwy gynnig opsiynau ychwanegol ar gyfer prynu hyrddod mynydd gyda’u perfformiad wedi’i gofnodi i weithio o fewn eich diadell.

Chofnodi Perfformiad

Mae cofnodi perfformiad yn ffurfio sail i ddethol stoc bridio mewn modd cadarnhaol, ac ar sail ystod gyfan o feini prawf o bwys economaidd sy’n hanfodol i fridwyr.